Al-Khwarizmi
| Al-Khwarizmi | |
|---|---|
 | |
| Roindunimi: | aruab. محمد بن موسى الخوارزمي |
| Ammatti: | matematikku, tähtitieteilijä, maantieteilijä, filosoufu, kiändäi, histourikku |
| Rodivui: | ок. 780[1][2][3] |
| Roindukohtu: |
|
| Kuoli: | ок. 850[1][2] |
| Kuolendukohtu: |
|
Al-Khwarizmi on keskiaijan IX vuozisuan eräs kuulužimis tiedomiehis, matemuatiekku, tiähtientiijustelii, muantutkii da histouriekku.
Elos
[kohenda | kohenda tekstu]Tieduo tutkijan elokses on säilynyh ylen vähä. Arvatah, ku häi oli roinnuhes Hivas vuvvennu 783. Hänen roindumuannu on Horezm, kudai kuului nygözen Uzbekistuanan da erähih Turkminien mualoih. Tutkijan kuolenduvuvvennu pietäh 850 vuottu.
Tiedoruado
[kohenda | kohenda tekstu]Al-Khwarizmi oli roinnuhes tiijon da kul’tuuran tärgielöinny nosto- da kehitysvuozinnu. Roindumual häi tuttavui indielazeh da gretsielazeh tiedoh, ruadamah Bagduadah tuli jo opastunnuonnu da maltajannu tutkijannu. Sie häi eli da ruadoi enimän omas elokses da halif Al-Mamunan aigah (813-833) oli ”Viizahuon koin” piälikönny. ”Viizahuon kodi” oli kui Tiedoakadeemii, kus ruattih tiedomiehet Siiries, Jegiptas, Persies, Horasanas da Maverannahraspäi. Sit oli suuri kirjasto, kus ruokos oli vahnua kirjutustu, da observatourii. Sit arabien kielele kiännettih monii gretsielazii filosouffizii da tiijollizii ruadoloi. Al-Khwarizmi kyzyttih luadimah instrumentoi muan tilavuksen da piduhuon ymbärysmiäriämizekse. Arvatah, ku vuvvennu 830 Al-Khwarizmi kirjutti enzimäzen tundietun arabielazen traktuatan algebras.
Suavutukset
[kohenda | kohenda tekstu]Al-Khwarizmi enzimäine ezitti algebrua iččenäzenny tiedoalannu liinii- da nellikköuravnenieloin laskendas, luadi nämmien uravnenieloin lajittilun.
Tiedomiehen ruavot arabien kielespäi kiännettih latinan kielele, sit uuzile jevroupan kielile. Niidy otettih matemuatiekan opastuskniigoin pohjakse.
Tiähtientiijos tiedomies kirjutti äijy hyviä tutkimustu. Niilöis häi saneli kalenduarois, planietoin sijoittumizen miäriändäs, luadi astrolougizii taulukkoloi, sellitti kuudamazen nägevytty. Muantiijon alal Al-Khwarizmi kirjutti ”Muan kuvuamizen kniigan”. Sit oli muailman kuvuamistu, kartu da tärgielöin kohtien koordinuattoin luvettelo.
- ↑ 1,0 1,1 Brentjes S. [[::d:Q14525437|Khwārizmī: Muḥammad ibn Mūsā al‐Khwārizmī]] — Springer Science+Business Media, 2007.
- ↑ 2,0 2,1 Джон О'Коннор, (untranslated) Abu Ja'far Muhammad ibn Musa Al-Khwarizmi
- ↑ Nationalbibliothek D., Berlin S. z., Staatsbibliothek B., Nationalbibliothek Ö. Record #118676180 Проверено 15 октября 2015.