Karjalan Sivistysseura
Karjalan Sivistysseura on Suomes ruadai yhteiskunnalline yhtistys, kudaman ruavon tarkoituksennu on yhtistiä karjalazii mollembil puolil rajua ruadamah oman kielen da kul’tuuran hyväkse. Karjalan Sivistysseura on vahnimii karjalazii yhtistyksii Suomes.
Perustandu
[kohenda | kohenda tekstu]Karjalan Sivistysseura perustettih vuvvennu 1906. Yhtistyksen enzimäine nimi oli Wienan Karjalaisten Liitto da sen perustajinnu oldih vienankarjalazet kaupiččijat da heijän ruaduo kannattajat suomelazet. Liiton piäruavokse rodih Vienan Karjalan hengizen da ainehellizen tilan kohendamine. Vuvvennu 1917 yhtistyksen nimi muutettih Karjalan Sivistysseurakse.
Piäliköt
[kohenda | kohenda tekstu]Wienan Karjalaisten Liiton da Karjalan Sivistysseuran piäliköt:
- Kauppunevvoi Aleksei Mitro (1906-1936)
- Kauppunevvoi Ville Mattinen (1936-1953)
- Sud’d’an sijahine Aleksi Lahelma (1953-1961)
- Toimitusjohtai Boris Karppela (1961-1983)
- Bankanjohtai Jorma Puustinen (1983-1991)
- Diplomuinženieru Pentti Keynäs (1991-2001)
- Yli-inženieru Ritva Kivi (2001-2009)
- Toimitusjohtai Kari Kemppinen (2009-2011)
- Eričysazientundii Eeva-Kaisa Linna (2012-2023)
- Opastai Seija Jalagin (2023-)
Karjalan Sivistysseuran halličus
[kohenda | kohenda tekstu]Karjalan Sivistysseuran ruavos vastuau halličus, kudamah rahvastu vallitah joga vuottu yhtistyksen vuozikerähmös. Halličukseh kuuluu yheksä hengie.
Ala-ozastot da yhtesruado
[kohenda | kohenda tekstu]Karjalan Sivistysseural on kolme ala-ozastuo: Kemin ala-ozasto, Pohjas-Viena-seuru Oulus da Kyykkäkerho Helsinkis. Karjalan Sivistysseura on yhtesruavos toizienkegi karjalan kieldy da karjalastu kul’tuurua edehpäi vedäjien yhtistyksienke kui Suomes, mugai Ven’al. Yhtes on todevutettu äijy projektua.
Ruado
[kohenda | kohenda tekstu]Karjalan Sivistysseuran ruadoalat ollah kieli da kul’tuuru, histourii da perindöt, julguanduruado da kyykkä-kiža. Julguanduruado seuran perustandupäivis algajen on olluh suurii ruadoaloi. Enzimäine seuran varoil ilmah piästetty kniigu oli aberi ”Pieni Alku-opastaja Vienan Karjalaisille”. Se nägi päivänvalgien vuvvennu 1907. Tämän jälgeh on piästetty ilmah eri karjalan kieldy da karjalastu kul’tuurua koskijua kniigua. Niilöin joukos opastuskniigua, tutkimustu, kaunehliteratuurua da kniigua lapsile. Karjalan Sivistysseuran hyvyös vuvvennu 2015 nägi päivänvalgien ”Kalevala” vienakse. Sen kiändäjänny on Raisa Remšujeva.
Karjalan Sivistysseural on oma lehti – ”Karjalan Heimo”. Sen enzimäine noumeru piäzi ilmah vuvvennu 1906 Karjalaisten pakinoita -nimel. Se on vahnin Suomes ilmah piäzii karjalaine žurnualu. Karjalan Sivistysseura on ainos oppinuh panna tallele karjalastu kul’tuurua da perindölöi. Seural on oma arhiivu da Carelica-kirjasto, kudamas on enämbi 500 eri tevostu, niilöin joukos harvinastu. Arhiivan da kirjaston materjualoi suau käyttiä jogahine, niilöil on oma ruadoaigu.
Vuozikerähmö da heimopäivät
[kohenda | kohenda tekstu]Joga vuottu Karjalan Sivistysseura pidäy vuozikerähmön, kudaman aigah sanelou da pidäy otčottua omas ruavos. Vuozikerähmön hantuzis luajitah karjalazien heimopäivät, kudamih tervehtulluot ollah kai karjalan kieleh da karjalazeh kul’tuurah kiinnostunnuot. Vuozikerähmö da heimopäivät pietäh ainos nedälin lopus da joga vuottu niilöin piendykohtu muuttuu. Täh aigah niilöi on pietty jo eri Suomen linnois.
Abudengoi juandu da kilvat
[kohenda | kohenda tekstu]Joga vuottu Karjalan Sivistysseura jagau abudengoi karjalastu juurdu olijoile opastujile kui Suomes, mugai Karjalan Tazavallas. Seura pidäy kilbuagi karjalan kielen livuttamizekse. Eräs niilöis on vuvvennu 2016 pietty Wikipedien kilbu. Sen hantuzis kehitettih karjalazii kirjuttamah karjalankielizeh Wikipedieh.